Putovanje kroz francusku kinematografiju
Bertrand Tavernier nas vodi na putovanje kroz istoriju filma svoje zemlje.
Za većinu kinematografa, kratka lista velikih francuskih reditelja obično uključuje imena poput Francois Truffaut, Jean-Luc Godard i Eric Rohmer koje u stopu prate slobodni strelci kao što su Alain Resnais, Robert Bresson i majstor komedije Žak Tati.
Naravno, tu je i niz drugih francuskih talenata kinematografije čiji je doprinos sedmoj umetnosti jednako važan a čiji su radovi ostali u drugom planu. Savremena kritika je nemilosrdno dovela do posmatranja francuske kinematografije kroz prizmu Novog talasa (Nouvelle Vague).
Upravo zato, jedan od veterana, pisac i reditelj, Bertrand Tavernier ("Round Midnight”, kapetan Conan) odaje počast francuskoj kinematografiji u dokumentarnom filmu" Voiage a travers le cinema francais”, majstorski istražujući neke od zaboravljenih glumaca francuskih filmova.
Koristeći svoje iskustvo - počevši od najranijih filmova i završavajući svojim prvim delom, “The Clockmaker” (1974) - našao je način da se tako ponovo sretne sa nekim od reditelja, glumaca i kompozitora koji su odrastali u francuskim filmovima između 1930-ih i 70-ih. Tavernier se fokusira na desetak poznatih i onih, malo manje poznatih autora, koji prikazuju svoju umetnost u stotinama filmskih snimaka uz koje idu komentari i istorijski uvid. Sve ovo je urađeno sa jednom profesionalnom preciznošću, (iskreno, nisam gledao ništa slično) i tako analitički urađeno a da je vezano za francusku kinematografiju.
Prvi, a možda i najznačajniji od filmskih stvaraoca sa kojima je pričao je Jacques Becker, predvodnik Novog talasa čiji su precizno dizajnirani žanrovski filmovi a posebno Bressonova zatvorska saga, “Le Trou” (1960) bili divno stilizovani i, kako autor komentariše, "savršeno u skladu s sentimentima likova" na osnovu čega možemo videti tadašnje shvatanje i asimilaciju američke kinematografije u poređenju sa drugim rediteljima tog vremena. Becker-ovi filmovi su nanovo oživeli u ovom dokumentarcu kao i filmovi Jean-Pierre Melville i Claude Sautet-a kojima je posevećen zadnji sat vremena. Jasno je vidljiv i lični pečat i favorizovani su filmovi koji reflektuju ono što je sam Tavernier radio na filmskom platnu - Jean Renoir i Jean Gabin takođe zauzimaju centralno mesto. Od “ostalih”, vredi pomenuti i segmente gde se pojavljuje heroj akcionih filmova tog vremena, Eddie Constantine, poznat široj javnosti po ulozi u Godarovom futurističkom filmu “Aplhaville”.
Ova detaljna analiza Taverniera je vizija francuske kinematografije koja, iako se pridržava određenih ideala poznatih i priznatih, ne zanemaruje rad drugih, otkrivajući umetnost filmskih stvaraoca čiji se senzibilitet kosi sa našim poimanjem francuskog filma kao nešto oblast slobodnog duha i dubokog individualizma. Zapravo, možda nije nikakvo iznenađenje da Tavernier predstavlja istoriju filma svoje zemlje kao neku vrstu duge i strastvene ljubavi prema SAD jer je on zapravo, bivši filmski kritičar koji je autor velikih kolekcija intervjua “Američki prijatelji” i enciklopedije “50 godina američkog filma”.
Opet, kako ne bih zvučao poput cinika, iako ovo putovanje po francuskoj kinematografiji zvuči sada kao posebna posveta Holivudu, autor je uspeo da, i pored tih veza koje su nesporne, da istakne i prikaže u pravom svetlu odabranu grupu autora i filmskih radnika koji su uspeli, zahvaljujući svom jedinstvenom stilu, nesputanom moralu i tom elegantnom osećaju pesimizma da ostanu istinski svoji - istinski francuski.
