IN MEMORIAM: JEANNE MOREAU - Lift za gubilište [1957]
Jedna od najjednostavnijih definicija filma Luja Mala, "Elevator to the Gallows" ("Lift za gubilište" svojevremeno preveden na naš jezik), ujedno je i svojevrsna anomalija u njegovoj karijeri, noir triler i žanrovska vežba za, tada reditelja sa svojih 25 godina.
Radi se o adaptaciji romana Noela Calefa i u osnovi je priča o ubistvu koje je krenulo po zlu. Malo odskače od klasičnih trilera tog vremena ali ima potrebnu brzinu i linearnost koje gledaoci ovog žanra očekuju.
Preljubnici Florens (Žana Moro) i Žulijen Tavernije ubijaju odmah na početku filma njenog muža, sredovečnog biznismena, ali ne uspevaju da se izvuku. Ostavljaju ključne dokaze a i auto kojim su planirali beg biva ukraden od strane mladog i obesnog para (Veronika i Luj) koji se sa uživanjem besciljno vozikaju a zatim kriminalne radnje u jednom hotelu, prijavivši se kao gospodin i gospođa Tavernije ...
Žana Moro briljira, u scenama filma kada se može videti njen gubitak prisebnosti, dok čeka vesti od njenog ljubavnika je sjajno odglumljena. Ona luta ulicama Pariza, pod svetlošću uličnih lampi dok u pozadini možemo čuti predivnu muzičku podlogu, nikog drugog do Majlsa Dejvisa podržanog izvanrednim likom na bubnjevima, Kenijem Klarkom. Njihov zajednički rad je isklesao ideju modernog pristupa džezu koji je rezultirao jednim od Dejvisovih najvećih dostignuća koje je došlo 2 godine kasnije, naravno, reč je o klasiku, albumu “Kind of Blue”.
Ove ponoćne sesije i sekvence sa sjajnom fotografijom i setnim licem Žane Moro su zaista besmrtne i pravi biseri kinematografije. Ovakva postavka umnogome prevazilazi okvire žanra i ovde možemo videti raskošni talenat Luja Mala na delu. Možda se nećete složiti sa činjenicom da je novi talas francuskog filma nastao upravo ovde ali je definitivno bio pred rađanjem. Korišćenje prirodnog svetla u scenama, Žana Moro, tada glumica u svojim tridesetim ali u rukama Luja Mala postaje prva dama noir filma, sloboda u izrazu i naglašena sloboda i seksualnost - sve je to bio osnov na kojem su kasnije svoje priče gradili Fransoa Trifo i Klod Šabrol.
Iako sasvim drugačiji od ostalih filmova koje je Luj Mal snimio u svojoj kraijeri, "Lift za gubilište" pruža lepu, ironičnu metaforu njegovoj eklektičnoj karijeri. Ovaj sjajan triler je o užasnoj situaciji teskobe, zarobljenosti i sputanosti, nesposobnosti da se krene dalje, i ovo je Luj Mal postavio na svom putu kako bi se kroz svoju umetnost naučio da što bolje izbegne takve situacije.
Posle "Lifta za gubilište", 1957, sledeći film Luja Mala je bio romantični ali i seksualni "The Lovers" (1958), zatim "Zazie dans le métro" (1960), "A Very Private Affair", (1962), sa Brižit Bardo. Odmah nakon toga, sledi "The Fire Within" (1963) koji takođe preporučujemo iz tima Fat Hipster.
In memoriam Jeanne Moreau, 1928–2017
Žana Moro je glumila u preko 130 filmova u dugom periodu od čak 65 godina i bila je često nazivana, od strane nikog drugog do Orson Velsa, kao "najbolja glumica na planeti". Pored mnogih nagrada koje je primila tokom godina, vredi istaći nagradu za najbolju glumicu kanskog festivala 1960.godine za film Pitera Bruka "Sedam dana...sedam noći",
nagradu BAFTA za najbolju stranu glumicu u filmu Luja Mala "Viva Maria!" 1965.godine ... Jedina je bila dva puta predsednik žirija Kanskog festivala 1975. i 1995.godine. Filmovi koje je snimila sa Luj Malom krajem 50ih godina prošlog veka, usmerile su njenu karijeru u pravcu novog talasa i u godinama koje su došle, postala je neobična heroina velikog platna.
Poznate su i njene burne veze sa Fransoa Trifoom, Luj Malom, kasnije sa Pjer Kardenom i Li Marvinom pa sve do njenog drugog muža, američkog reditelja Vilijema Fridkina.
Jedna je od 3 najveće ikone francuske glumačke scene, pored Brižit Bardo i Katrin Denev, ali i ona sa najvećim autoritetom, glumica bez koje se ne može zamisliti francuska posleratna kinematografija.
Njen najpopularniji i najpoznatiji film na ovim prostorima, svojevremeno je besmrtni klasik "Žil i Džim" Fransoa Trifoa iz 1962.godine.
