Waking Life [2001]
Waking Life je Linkleterov društveno-filozofski stejtment, film moćan kako u narativnom smislu, tako i na vizuelnom planu, i zapravo predstavlja ultimativno najmoćniji vid umetničke forme, odnosno oblik umetnosti kakav bi celuloidni zapis kao najfinijih medij u svoj svojoj sušstastvenoj osnovi i trebao biti – vanvremenski zapis koji provocira, tera na razmišlljanje, oduševljava, otkriva nove horizonte, pruža značajna saznanja i ima memorabilnu ukupnu učinkovitost. Waking Life je sve to, i više od toga.
Celokupno sniman rotoskopski, odnosno digitalizovan, uz upotrebu pravih glumaca, Waking Life je forma animirano-dokufikcione drame, nešto nalik Ralf Bakšijevim delima iz sedmadesetih, a kao tipičan primer imamo čuveni Heavy Traffic.
Ričard Linkleter započinje svoj rolerkouster dečijim igrama, u kojima saznanje da je San sudbina, biva forvardovano u metafizičko, a fragmentarno iskustvo glavnog junaka (Vajli Vigins), koji putem susreta sa različitim osobama (njemu znanim ili neznanim) stiče predstavu o genezi sociopolitičkog ustrojstva civilizacije, psihologiji jedinke, ulozi snova, psihopatologiji uma zločinca, volji, želji i moći pojedinca u odnosu na sistem, rastežući granice tehnologije i imaginacije do kranjih granica uma.
Linkleter ispituje granične sfere prirode ljudskog poimanja realnosti, slobode uma i volje u odnosu na prošlost i sadašnjost, sa sagledavanjem perspektiva budućnosti. Determinizam biva postavljen u epicentar poimanja ljudskog sagledavanja materijalnog i nematerijalnog sveta, a egzistencijalizam se ispituje i sagledava iz pozicije modernog čoveka, međutim, sa parahronim efektima u odnosu na Sartra i sledbenike.
Negde nam se na pola puta sugeriše da je film možda pokušaj usavršavanja putovanja kroz snove, odnosno lucidno sanjalačko stanje u kojem upravljajući snovima možeš otkriti stvari koje budan ne možeš shvatiti.
Međutim, možda najupečatljiviji quote u gomili fascinantnih i memorabilnih dolazi od usporenog gitariste koji kaže da je zapravo najveća greška koju čovek čini vera u sopstveno postojanje i materijalnu egzistenciju, jer u stvari čovek spava u čekaonici života. Trik se krije u spajanju racionalnih budnih sposobnosti sa beskonačnošću snova. Ne večnost, već beskonačnost. Ko ovlada tom tehnikom, može da učini bilo šta.
Linkleter se poigava istorijom kroz remininscenciju najviše forme političkog i društvenog akta, a to je čuveno samospaljivanje vijetnamskog monaha. Brzo, efektno, satirično i šokantno... kadrovi menjaju kadrove, jedna scena drugu scenu, putujemo kroz snove, filozofiju, istoriju, nauku, psihologiju...
Putovanja kroz snove junaka bivaju prekinuta lažnim buđenjima, i tokom filma on zapravo otkriva da je zarobljenik sopstvenog stanja svesti, odnosno da su njegova putešestvija kroz imaginaciju snova beskonačna.
U pretoposlednjoj sceni ovog vizuelnog i narativnog masterpisa Vajli Vigins sreće samog Ričarda Linkletera. Linkleter se poigrava fliperom, po ugledu na čuvenu završnu scenu iz Bakšijevog Heavy Traffic, i prepričava anegdotu Filipa K. Dika, vezanu za knjigu Tecite suze moje, reče policajac... na kraju, Vigins traži savet za izlaz iz sveta snova, međutim, Linkleter će zapravo maestralnom završnom scenom levitacije svog junaka poslati u beskonačnost nebeskog prostora.
Savršenom mračnjaštvu filma doprinos pruža i saundtrek Glovera Gila i Toska Tango Orkestra, koji se poigravaju muzikom u stilu legendarnog Astora Pjacole.
Čak su i Džuli Delfi i Itan Hok sasvim funkcionalni dok vode jutarnje filozofske rasprave o funkciji snova, reprizirajući svoje uloge iz Before Sunrise.
Malo filmske teorije Andre Bazina, a onda i malo perfektne dramske simplifikacije Lui Mala, uz tradicionalnu materijalno-poslovnu egzekuciju Bilija Vajdera, kroz reči Stivena Soderberga, kao diskretan omaž starijim kolegama.
Linkleter je kroz Waking Life napravio masterpis koji će živeti kroz dekade, film koji se premotava, knjiga koja se nanovo čita, savršeno iskustvo koje se ponavlja i doživljava uvek na nov i drugačiji način.
